Παρουσίαση του βιβλίου “Άγιος Θεόδωρος άρχιεπίσκοπος Canterbury”
Με τον Παντελεήμονα ζήσαμε βίους παράλληλους από την γέννησή μας σχεδόν.
Μεγαλώσαμε στην ίδια γειτονιά, φοιτήσαμε στα ίδια σχολεία, είχαμε κοινούς φίλους, μυρίσαμε τα ίδια αρώματα, παίξαμε τα ίδια παιχνίδια, διαβάσαμε τα ίδια βιβλία και τον καταλαβαίνω, όπως ίσως τον ίδιο τον εαυτό μου.
Ο Παντελεήμονας είναι η κατηγορία του καλού μαθητή, χωρίς να είναι σπασίκλας. Είναι εξαιρετικά εργατικός, χωρίς να είναι επικριτικός για τους υπόλοιπους, εξαιρετικά μορφωμένος και ταπεινός, εξαιρετικά καλός, αλλά ανέχεται όλους εμάς με τα κουσούρια μας.
Πάντα με την καλή κουβέντα και πάντα με την σωστή συμβουλή, χωρίς πίεση. Χαρακτηριστική φράση του, σε κάθε επιβολή, «δεν χρειάζεται» η είναι «άσχετο».
Η πρώτη σελίδα του δοκιμίου του, αναφέρει την φράση: «το ισχυρότερο προπύργιο της εξουσίας είναι η ομοιομορφία. Η ελάχιστη απόκλιση από αυτή είναι το μέγιστο έγκλημα!»
Πόσο αλήθεια κρύβουν τα λόγια αυτά που διαλέγει ως προοίμιο του έργου του ένας ιερωμένος, ένας άνθρωπος αφιερωμένος στην ομοιομορφία!!!
Εγώ συνειδητοποίησα την ύπαρξη της πολιτικής πίσω από την καθημερινότητα, από τα λόγια και τη στάση του, και φυσικά διαβάζω πάντα τα βιβλία του, που φροντίζει έγκαιρα να μου ενεχειριάσει.
Το παρών «εργόχειρο», όπως ο ίδιος το ονομάζει, αναφέρεται σε έναν σπουδαίο, αλλά άγνωστο, στους περισσότερους, Έλληνα, τον Θεόδωρο, αρχιεπίσκοπο στο Καντέρμπουρυ και στο Κεντ τον 7ο αιώνα.
Αυτός αναγέννησε τον Χριστιανισμό και φυσικά ανέδειξε το Ελληνικό πνεύμα στην Βρετανία ενώ έθεσε τις βάσεις στην μορφωτική και πολιτισμική της ανάπτυξη. Ίσως σε αυτόν, κυριολεκτικά, οφείλεται η ανάπτυξη τόσο σπουδαίων και ανεξάρτητων, από την καθολική εκκλησία, πανεπιστημίων στις βρετανικές νήσους, που συνετέλεσαν τα μέγιστα στην εδραίωση και ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης, αλλά και τη βάση της επιστημοποίησης της τεχνολογίας.
Το πολιτικό θέμα είναι ίσως το πλέον σημαντικό. Ο Χριστιανισμός που κήρυξε την Αγάπη, ως κεντρικό θέμα της Ανθρώπινης υπόστασης, δεν μπορεί να αποτελεί πολιτικό πρόταγμα. Το πολιτικό πρόταγμα, απόρροια της διδασκαλίας της αγάπης είναι ο σεβασμός στον συνάνθρωπο και η διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αυτά μπορεί να εδραιωθούν μόνο σε δημοκρατικές κοινωνίες και η δημοκρατία είναι ένα Ελληνικό δημιούργημα.
Η συμβολή του Θεόδωρου στην καλλιέργεια του Ελληνικού πνεύματος και της έννοιας της δημοκρατίας (πολυμορφία, διαλεκτική, ορθολογισμός, άποψη και έκφραση), φαίνεται ίσως, και στο ότι η Βρετανία είναι η πρώτη χώρα που υιοθετεί σύνταγμα (magna carta) και ανεβάζει το άνθρωπο από το επίπεδο του υπηκόου στο επίπεδο του πολίτη, κατά τα Ελληνικά ιδεώδη, από τον Ιωάννη τον ακτήμονα, κατά την περίοδο του μεσαίωνα. Πολύ νωρίτερα σε σχέση με την εκδημοκράτιση της υπόλοιπης Ευρώπης, η οποία συμβαίνει μόνο μετά την εμφάνιση του φιλοσοφικού ρεύματος του ανθρωπισμού (επιστροφή στις κλασσικές ελληνικές αξίες) και την διάδοση του διαφωτισμού με την επικράτηση της αστικής τάξης απέναντι στους φεουδάρχες της Ευρώπης.
Η νέα αυτή, αναγεννημένη Ευρώπη, εκφράζει με υπερηφάνεια τη Δημοκρατία και αλλάζει, συχνά βίαια τις κοινωνίες, με την Γαλλική, την Αμερικανική, αλλά και την Ελληνική Επανάσταση.
Η ανάγκη ανάδειξης ανθρώπων του ύψους του Θεοδώρου είναι εξαιρετικά μεγάλη, όχι κυρίως θρησκευτικής και εκκλησιαστικής, αλλά πολιτισμικής και πολιτικής σημασίας, σήμερα, περισσότερο από ποτέ.
Σήμερα, όπου η νεοφεουδαρχία που κυβερνάει τη Χώρα μας, με τη συμβολή όλων των δομών εξουσίας, αλλά και την καθολική τάση για παγκοσμιοποίηση, είναι αναγκαίο να γνωρίσει κανείς προσωπικότητες, στάσεις και συμπεριφορές, που μπορεί να αναγεννήσουν την Ελλάδα και να αναβαθμίσουν τον άνθρωπο και το ανθρώπινο πνεύμα.
Σήμερα, που η παγκοσμιοποίηση προσπαθεί να επιβληθεί μέσα από τον Ιατρικό Ολοκληρωτισμό, χρησιμοποιώντας τον ψηφιακό έλεγχο, με απόλυτο και οριζόντιο τρόπο, πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε αξίες, αρχές και δυνάμεις, που θα καταστήσουν δυνατή την επιβίωση του ανθρώπου και του ανθρωπίνου πνεύματος, όπως μάθαμε, και όπως μας πρέπει, για την κοινωνική αρμονία και ευημερία.
Η κυρίαρχη, αυτοκρατορική αντίληψη της Ασίας, γεμάτη σιγουριά για την ορθότητα και την αποτελεσματικότά της, καθιστά αδύνατη την καλλιέργεια της δημοκρατίας και του Ελληνικού, ελεύθερου πνεύματος στους ασιατικούς λαούς. Αντίθετα στη δύση, οι αξίες και οι αρχές του Ελληνισμού περνάν μια κρίση στην προσπάθεια να επιβληθεί μια παγκόσμια τάξη που προϋποθέτει την υιοθέτηση απόλυτων και ολοκληρωτικών πολιτικών. Ο έλεγχος, η κατάλυση των θεσμών, όλων των τύπων και η καλλιέργεια ψευδοεπιστημονικών θεωριών θέτει σε κίνδυνο την Ελλάδα, ως χώρα, ως κράτος, ως έθνος και ως πολιτισμό.
Σήμερα λοιπόν, οι ευρωπαίοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ό,τι στη σύγκρουση αυτή των δύο πολιτισμών η Ελλάδα, απειλούμενοι από μια νεοθωμανική αυτοκρατορία, δεν αποτελεί έναν φτωχό συγγενή, αλλά για μία ακόμη φορά την αιχμή του δόρατος, για την προστασία της Δημοκρατικής Ευρώπης και του Δημοκρατικού κόσμου γενικά.
Η Ελλάδα είναι το σύνορο, φυσικό και ιδεολογικό της Ελευθερίας και του σεβασμού της προσωπικότητας, απέναντι στον ολοκληρωτισμό και την υποδούλωση του ανθρώπου. Οι απανταχού μη βάρβαροι πρέπει να ανασυνταχθούν για να ανασχεθεί η επέλαση της βαρβαρότητας, της κατ’ όνομα ευμάρειας, του δικαιωματισμού χωρίς υποχρέωση και των εννοιών χωρίς περιεχόμενο. Μητρότητα, χωρίς μητέρα, πατρότητα, χωρίς πατέρα, χώρα, χωρίς χώρο, λαός χωρίς ενιαία γλώσσα και πίστη και άλλα πολλά που ήδη στέκονται απειλητικά πάνω και μεταξύ μας.
Ο Θεόδωρος, ένας ταπεινός, αλλά βαθύτατα μορφωμένος και εξαιρετικά ευλογημένος πνευματικά Έλληνας, ανέρχεται στο ύπατο θρησκευτικό αξίωμα της Βρετανίας και με τη δύναμη του Πνεύματος και τη βοήθεια του Θεού, καταφέρνει να επιβάλλει, σχεδόν μόνος απέναντι στους Βάρβαρους, τις διαχρονικές αξίες που σήμερα βρίσκονται ξανά σε αμφισβήτηση.
Ο Θεόδωρος, ένα παιδί γεννημένο στην Ταρσό της Κιλικίας, όπως ένας άλλος συντοπίτης του παλαιότερα, ο Απόστολος Παύλος, διέρχεται όλη την Ευρώπη εμφανιζόμενος στην Κωνσταντινούπολη, διέρχεται από την Αθήνα και τη Ρώμη και καταλήγει στη Βρετανία, όπου ελευθερώνει δημιουργικά, όλη τη γνώση που συνέλεξε διερχόμενος από τα μεγαλύτερα αστικά, πολιτισμικά και πολιτικά κέντρα της εποχής του.
Μετά η σύνοδο του Λατερανού και των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στη συνέχεια, ο Θεόδωρος, χρίζεται αρχιεπίσκοπος από τον Πάπα το 668 μ.Χ. και επιδίδεται σε έναν τιτάνιο αγώνα ανέγερσης Ναών, αλλά και σχολείων στην επικράτειά του. Επέβαλε κανόνες διαβίωσης των μοναχών και των κληρικών, οργάνωσε την Ιεραρχία στην Εκκλησία, ξεκαθάρισε το τοπίο με τις διάφορες αστοιχείωτες δοξασίες και αιρέσεις και πρωτοστάτησε στην ορθόδοξη αντίληψη της φύσης του Ιησού, απέναντι στο δόγμα του μονοθελητισμού, ενώ στην ουσία δεν αποδέχθηκε το αφιλοσόφιτο filioque, κατά την κρίση του δασκάλου του, του Μαξίμου του Ομολογητού, που ήδη είχε αρχίσει, ως δογματική αντίληψη να ακούγεται την εποχή εκείνη.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην οργάνωση της Σχολής του Canterbury, με στόχο την παραγωγή μορφωμένων στελεχών για την επάνδρωση των μονών και των ενοριών. Τη σχολή αυτή κόσμησαν άτομα όπως ο Aldhelm, που κατά την προσωπική μου άποψη συνδέουν τον Θεόδωρο με έναν κολοφώνα του Ορθολογισμού και βασικό συντελεστή του επιστημονικού σκεπτικισμού και πρωτοπόρο του νομιναλισμού τον Γουλιέλμο του Όκαμ (1287-1347), γνωστό για την μεθοδολογική αρχή που διατύπωσε και φέρει το όνομά του, ως «η λεπίδα του Όκαμ».
Ο Γουλιέλμος του Όκαμ είναι ο μοναχός-πρωταγωνιστής του γνωστού έργου του διασήμου Φιλοσόφου και Σημειολόγου Ουμπέρτο Έκο, που όλοι διαβάσαμε ή απολαύσαμε στην ομώνυμη ταινία με πρωταγωνιστή τον Σων Κόνερυ.
Ο Νομιναλισμός, αλλά και ο Κλασσικός Ορθολογισμός του Γουλιέλμου προδίδουν τη «σχέση» με τις αρχές του Θεόδωρου καθιστούν δεν τις δύο αυτές έννοιες, βασικά εργαλεία του κάθε ανθρώπου απέναντι στη λαίλαπα που απειλεί και σήμερα τον Ελληνισμό και την Ανθρωπότητα.
Από το βήμα αυτό, που μου παραχωρείται θα ήθελα να ευχαριστήσω από βάθους καρδίας τον Φίλο και Αδελφό Παντελεήμονα, για την συνεχή παρουσία του στη ζωή μας.
Ευχαριστώ όλους,
Δημήτριος Κούβελας